Ερώτηση προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρο Παπασταύρου, κατέθεσαν η Βουλευτής Λασιθίου του ΠΑΣΟΚ και Τομεάρχης Τουρισμού, Κατερίνα Σπυριδάκη, και ο Βουλευτής Α’ Ανατολικής Αττικής και Τομεάρχης Περιβάλλοντος, Μανώλης Χριστοδουλάκης
Ερώτηση προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρο Παπασταύρου, κατέθεσαν η Βουλευτής Λασιθίου του ΠΑΣΟΚ και Τομεάρχης Τουρισμού, Κατερίνα Σπυριδάκη, και ο Βουλευτής Α’ Ανατολικής Αττικής και Τομεάρχης Περιβάλλοντος, Μανώλης Χριστοδουλάκης, αναφορικά με τις σοβαρές επιπτώσεις του Προεδρικού Διατάγματος 129/2025 στους μικρούς οικισμούς της χώρας, με έμφαση στην Κρήτη και ιδιαίτερα στο Νομό Λασιθίου.
Όπως αναφέρουν οι Βουλευτές, το νέο ΠΔ που αφορά την οριοθέτηση οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, οδηγεί σε ραγδαία απαξίωση της μικρής ιδιοκτησίας, με την ενδεχόμενη απώλεια της οικοδομησιμότητας χιλιάδων ακινήτων. Παρά την προφορική δέσμευση του Υπουργείου ότι το ΠΔ δεν εφαρμόζεται ακόμη, οι πολεοδομίες έχουν αναστείλει την έκδοση οικοδομικών αδειών, επικαλούμενες ανασφάλεια δικαίου. Ταυτόχρονα, δημιουργούνται ανισότητες και ζώνες δύο ταχυτήτων σε ό,τι αφορά τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, ενώ αποκλείονται οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οι τοπικές κοινωνίες από ουσιαστική συμμετοχή στον πολεοδομικό σχεδιασμό.
Η Ερώτηση αναδεικνύει χαρακτηριστικά παραδείγματα από τον Νομό Λασιθίου: «Στo Δήμο Ιεράπετρας, οικισμοί όπως το Κάτω Χωριό, η Επισκοπή, τα Παπαδιανά , Κουτσουνάρι, και το Κεντρί τα οποία διαθέτουν εγκεκριμένο σχέδιο πόλης, δεν επηρεάζονται άμεσα, αντίθετα οικισμοί χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, όπως ο Μύρτος, ο Μακρύ Γυαλός, ο Κουτσουράς, οι Μουρνιές, τα Γδόχια , η Γρα Λυγιά , η Παχειά Αμμος, η Βαινιά, το Ορεινό κα. κινδυνεύουν να υποστούν δραστικές αλλαγές. Στο Δήμο Αγίου Νικολάου οικισμοί όπως η Αμμουδάρα , το Σίσσι , η Μίλατος , το Ίστρον , ο Βρουχάς, η Πλάκα, η Ελόύντα κτλ επίσης κινδυνεύουν όμοιο τρόπο. Στο Δήμο Σητείας οικισμοί όπως οι Λιθίνες , το Μόχλος η Λάστρος, το Χαμέζι, το Παλαίκαστρο, η Μυρσίνη κα. τσουβαλιάζονται όπως και οι παραπάνω. Εκατοντάδες ιδιοκτήτες σε αυτούς τους οικισμούς ενδέχεται να δουν την περιουσία τους να μετατρέπεται από «οικόπεδα» σε «αγροτεμάχια», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αξία και τη δυνατότητα αξιοποίησής τους».
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην Ερώτηση:
«Το νέο ΠΔ περιορίζει αυθαίρετα τη δυνατότητα δόμησης εντός των σημερινών οικισμών και κινδυνεύει να τινάξει στον αέρα τα υπό εκπόνηση Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, που αποτελούν το κύριο εργαλείο για τη ρύθμιση των όρων ανάπτυξης με βάση τις σύγχρονες κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες.»
Οι Βουλευτές υπογραμμίζουν ότι η οριζόντια και άκαμπτη εφαρμογή ενός τόσο κρίσιμου κανονιστικού πλαισίου σε περιοχές με έντονο γεωμορφολογικό ανάγλυφο και μικρό κλήρο, όπως η Κρήτη, υπονομεύει την αναπτυξιακή προοπτική και επιτείνει το φαινόμενο εγκατάλειψης της υπαίθρου. Επιπλέον, ο κίνδυνος εμφάνισης νέου κύματος αυθαίρετης δόμησης είναι ορατός, καθώς η αδυναμία αξιοποίησης της μικρής ιδιοκτησίας μπορεί να ωθήσει τους πολίτες σε παράτυπες ενέργειες.
«Η επιμονή του Υπουργείου να εφαρμόσει το ΠΔ χωρίς ουσιαστική διαβούλευση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις τοπικές κοινωνίες, αποδεικνύει ότι αγνοούνται επιδεικτικά οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις», επισημαίνουν οι Ερωτώντες Βουλευτές.
Όπως αναφέρεται στο κείμενο της Ερώτησης, αξιοσημείωτη είναι και η κάθετη αντίθεση θεσμικών φορέων, όπως η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) και η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), οι οποίοι έχουν εκφράσει με τεκμηριωμένες παρεμβάσεις την έντονη διαφωνία τους με τις ρυθμίσεις του ΠΔ 129/2025. Η ΠΟΜΙΔΑ κάνει λόγο για κατάφωρη προσβολή του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος της ιδιοκτησίας και για απαξίωση χιλιάδων περιουσιών που θα πλήξουν την τοπική οικονομία και την επενδυτική αξιοπιστία της χώρας. Η ΚΕΔΕ, από την πλευρά της, έχει ζητήσει την άμεση αναστολή εφαρμογής του διατάγματος και τη δυνατότητα τα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια να καθορίζουν τα όρια των οικισμών με βάση επιστημονικά και κοινωνικά κριτήρια, τονίζοντας ότι δεν μπορεί να προχωρά ο σχεδιασμός ερήμην των τοπικών κοινωνιών και της Αυτοδιοίκησης.
Καταλήγοντας, η Ερώτηση τονίζει ότι η λύση δεν είναι η κατάργηση του πολεοδομικού σχεδιασμού, αλλά η τροποποίηση του ΠΔ με κοινωνικά δίκαια και τεχνικά βιώσιμα κριτήρια, που να λαμβάνουν υπόψη την πραγματικότητα της υπαίθρου και να διασφαλίζουν την προστασία της μικρής ιδιοκτησίας.
Οι Βουλευτές του ΠΑΣΟΚ καλούν τον αρμόδιο Υπουργό να απαντήσει στα παρακάτω κρίσιμα ερωτήματα:
1. Προτίθεται το Υπουργείο να επανεξετάσει τις διατάξεις του ΠΔ 129/2025 ως προς τις συνέπειες για οικισμούς χωρίς σχέδιο πόλης, αλλά και αυτούς που αρχικά αναφέρθηκαν (και σε κάποιους τα προτεινόμενα πολεοδομικά σχέδια έχουν βαλτώσει επί δεκαετίες) στο Νομό Λασιθίου;
2. Προτίθεται το Υπουργείο να εκδώσει άμεσα ερμηνευτική εγκύκλιο προς τις πολεοδομίες για την έκδοση οικοδομικών αδειών κατά την περίοδο έως την έγκριση των ΤΠΣ;
3. Προτίθεται να δώσει τη δυνατότητα στα Ειδικά και Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια που βρίσκονται σε εξέλιξη να προσαρμόσουν τα όρια των οικισμών με βάση τεκμηριωμένες ανάγκες και κοινωνικά κριτήρια, χωρίς τους υφιστάμενους αυστηρούς περιορισμούς;
4. Σχεδιάζεται να υπάρξει ειδική μέριμνα για ιδιοκτησίες που, ενώ μέχρι σήμερα ήταν άρτιες και οικοδομήσιμες, κινδυνεύουν να υποστούν ραγδαία απαξίωση λόγω των νέων ρυθμίσεων;
5. Υπάρχει πρόθεση να ληφθούν μέτρα στήριξης για τους ιδιοκτήτες που θίγονται, ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω περιφερειακή πληθυσμιακή αποδυνάμωση και οικονομική ύφεση στους μικρούς οικισμούς της υπαίθρου;
6. Προτίθεται το Υπουργείο να εξετάσει τη δημιουργία "Τράπεζας Γης", μέσω της οποίας θα δίνεται η δυνατότητα στα τμήματα ιδιοκτησιών που βρίσκονταν εντός των ορίων οικισμών σύμφωνα με το Π.Δ. του 1985, αλλά πλέον δεν πληρούν τα νέα κριτήρια αρτιότητας, να συμπληρώσουν την απαιτούμενη αρτιότητα είτε με άλλα ακίνητα του ίδιου ιδιοκτήτη στην ευρύτερη περιοχή (ακόμα και εκτός σχεδίου), είτε –εφόσον αυτό δεν είναι δυνατό– με προσκύρωση τμημάτων μέσω Πράξης Εφαρμογής;
7. Σκοπεύει το Υπουργείο να αξιοποιήσει προτάσεις φορέων, όπως της ΠΟΜΙΔΑ και της ΚΕΔΕ, που προτείνουν μεγαλύτερη ευελιξία και τεκμηριωμένη προσέγγιση στον καθορισμό ή και την επέκταση των ορίων οικισμών;
8. Προτίθεται το Υπουργείο να ενισχύσει θεσμικά τον ρόλο των ΟΤΑ και των τοπικών κοινωνιών στη διαδικασία οριοθέτησης, καθορισμού χρήσεων γης και την ολοκλήρωση των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων μέσω ουσιαστικών διαδικασιών διαβούλευσης και συνδιαμόρφωσης;
9. Προτίθεται το Υπουργείο να ενισχύσει θεσμικά και ουσιαστικά τον ρόλο των ΟΤΑ τόσο κατά τη διαδικασία ανάρτησης και υποβολής ενστάσεων όσο και κατά τη συμμετοχή τους στις Επιτροπές Παρακολούθησης των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ), διασφαλίζοντας ότι δεν θα περιορίζονται σε διαδικαστικού χαρακτήρα συμμετοχή αλλά θα έχουν τη δυνατότητα να διεκδικήσουν αλλαγές στο ίδιο το πλαίσιο;
10. Προβλέπεται κάποιος μηχανισμός αποζημίωσης ή αντιστάθμισης για τους ιδιοκτήτες που πλήρωναν ΕΝΦΙΑ για ακίνητα που σήμερα χάνουν την οικοδομησιμότητά τους;
11. Θα υπάρξει εξειδικευμένη πρόβλεψη για τις ιδιοκτησίες εντός της ζώνης Γ, οι οποίες εξαιρούνται πλέον από τα όρια των οικισμών;
12. Πώς προτίθεται το Υπουργείο να διασφαλίσει ότι οι αποφάσεις των ΤΠΣ δεν θα υιοθετούν τυφλά τις αυστηρές προβλέψεις του Π.Δ., αλλά θα ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών;
Διαβάστε το πλήρες κείμενο της Ερώτησης ΕΔΩ.
