Πώς δύο μικροί, μη βιώσιμοι συνεταιρισμοί ενώθηκαν και δημιούργησαν ένα ισχυρό, αποδοτικό σχήμα που στηρίζει παραγωγούς σε όλη την περιοχή της Ιεράπετρας
Στην εκπομπή «Ιεραπετρίτικη Γη» του Ηχώ 99,8 ο Ανδρέας Μπιλάλης, μηχανικός και μέλος του Ελαιουργικού Συνεταιρισμού Βαϊνιάς–Κεντρί, μίλησε για την πορεία του συνεταιρισμού, την κατάσταση της ελαιοκομίας στην περιοχή και τη σημασία της συνεργασίας. Ο ίδιος, αν και δεν ζούσε πάντα στην Ιεράπετρα, επέλεξε συνειδητά από το 1999 να εγκατασταθεί στη Βαϊνιά και να ασχοληθεί ενεργά με τον συνεταιρισμό, τονίζοντας ότι αυτή η σχέση με τον τόπο και τους ανθρώπους του είναι «σχέση ζωής».
Ακούστε παρακάτω το Α μέρος της συνέντευξης του κ Μπιλάλη
2. Η συνένωση Βαϊνιάς – Κεντριού και η βιωσιμότητα
Κομβικό σημείο της αφήγησης είναι η συνένωση των δύο παλαιών συνεταιρισμών Βαϊνιάς και Κεντριού. Όπως εξηγεί ο Ανδρέας Μπιλάλης, κανένας από τους δύο δεν ήταν βιώσιμος μόνος του: η παραγωγή μειωνόταν, τα δάνεια πίεζαν, τα κόστη ανέβαιναν. Με συνειδητή επιλογή και αρκετή «ωριμότητα» από τα μέλη, αποφασίστηκε η δημιουργία ενός νέου, ενιαίου συνεταιρισμού.
Με τη βοήθεια ειδικού νομικού και μετά από δύσκολες διαπραγματεύσεις με την τότε Αγροτική Τράπεζα, τα δάνεια ρυθμίστηκαν, οι δύο συνεταιρισμοί συγχωνεύτηκαν και δημιουργήθηκε ένα νέο σχήμα, που κατάφερε τελικά να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις του. Σήμερα ο συνεταιρισμός εξυπηρετεί παραγωγούς όχι μόνο από Βαϊνιά και Κεντρί, αλλά και από τις γύρω περιοχές, φτάνοντας μέχρι Μακρυλιά και Καλό Χωριό.
Ακούστε παρακάτω το Β μέρος της συνέντευξης του κ Μπιλάλη
3. Παραγωγή, ποιότητα και προβλήματα της φετινής χρονιάς
Ο διαχειριστής του συνεταιρισμού, Πέτρος Καλούας, έδωσε συγκεκριμένα στοιχεία για τη φετινή χρονιά: η παραγωγή έχει πέσει δραματικά, έως και 60% σε σύγκριση με πέρυσι. Οι βασικές αιτίες είναι:
- Η παρατεταμένη ξηρασία και η ζέστη την περίοδο της ανθοφορίας,
- Η υψηλή αγωγιμότητα του νερού της Μαλαύρας που ποτίζει τον κάμπο,
- Το μεγάλο κόστος παραγωγής, που αποθαρρύνει τους παραγωγούς να φροντίσουν σωστά τα χωράφια (λιπάσματα, κλαδέματα, καύσιμα, εργατικά).
Με αυτά τα προβλήματα, σε ένα μέρος της παραγωγής η οξύτητα παραμένει υψηλή (0,4–0,9), όμως ο γενικός μέσος όρος είναι χειρότερος από προηγούμενα χρόνια. Δίπλα σε αυτό, υπάρχει και ο κίνδυνος υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων, όταν δεν τηρούνται οι σωστές πρακτικές.
4. Ο ρόλος του ελαιουργείου και η προστιθέμενη αξία
Το ελαιουργείο του συνεταιρισμού είναι πιστοποιημένο και για βιολογικό ελαιόλαδο, δίνοντας δυνατότητες σε βιοκαλλιεργητές. Ο Ανδρέας Μπιλάλης εξήγησε τη λογική της κοινής άλεσης φρέσκων, «καθαρών» ελιών:
- Επιτυγχάνεται καλύτερη ποιότητα λαδιού,
- Μειώνονται οι νεκροί χρόνοι και το ενεργειακό κόστος,
- Ο παραγωγός ωφελείται τελικά και σε τιμή.
Την ίδια στιγμή, ανέλυσε τις δυσκολίες της τυποποίησης: για να κρατήσει ο συνεταιρισμός ποσότητες και να τις διαθέσει τυποποιημένες, χρειάζεται κεφάλαια και χρηματοδότηση. Χωρίς αυτά, είναι αναγκασμένος να πουλάει σημαντικό μέρος του λαδιού χύμα, έστω κι αν αυτό υπονομεύει τη μακροπρόθεσμη υπεραξία του προϊόντος.
5. Παιδιά, χωράφι και χαμένη σχέση με τη γη
Ένα από τα πιο ανθρώπινα σημεία της συζήτησης είναι η αναφορά στη σχέση των παιδιών με το χωράφι. Ο Μπιλάλης τονίζει ότι τα παιδιά δεν αγαπούν τη γη γιατί απλώς δεν έχουν βιώματα: δεν πάνε στο λιομάζωμα, δεν γιορτάζουν στο χωράφι, δεν ακούν ιστορίες για την «πατρογονική ελιά».
Την ίδια ώρα, ξένοι επισκέπτες από Ευρώπη έρχονται στην περιοχή για να ζήσουν ακριβώς αυτή την εμπειρία και να πάρουν ένα μικρό μπουκαλάκι λαδιού ως αναμνηστικό. Αυτό, όπως σημειώνει, είναι η απόδειξη ότι το λάδι δεν είναι μόνο προϊόν, αλλά φορέας ιστορίας, πολιτισμού και υπεραξίας για τον τόπο.
6. Η σημασία της συμμετοχής και των συνεταιρισμών
Στο τέλος, ο Ανδρέας Μπιλάλης συνοψίζει το «μυστικό» της επιτυχίας όχι μόνο του συγκεκριμένου συνεταιρισμού, αλλά κάθε συλλογικής προσπάθειας: συμμετοχή και διαφάνεια.
Θεωρεί ότι ο συνεταιρισμός στο χωριό είναι όσο σημαντικός όσο ο παπάς και ο δάσκαλος: χωρίς αυτόν, η τοπική κοινωνία φτωχαίνει.
Καλεί τους αγρότες να μην απομακρύνονται από τα συλλογικά σχήματα, αλλά να τα διεκδικούν και να τα βελτιώνουν από μέσα. Αν οι συνεταιρισμοί κλείσουν ή περάσουν σε ιδιώτες «αντί πινακίου φακής», τότε μαζί τους χάνεται και ένα κομμάτι από το μέλλον του χωριού.
Η αγροτική πολιτική μπορεί να είναι ελλιπής ή και εχθρική, όμως η απάντηση, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν είναι η παραίτηση, αλλά η ενεργή συμμετοχή σε συνεταιρισμούς, συλλόγους και ομάδες παραγωγών, ώστε να υπάρχει συλλογική φωνή και προοπτική για τον τόπο και τα παιδιά του.
