Πώς επιδρά στην ψυχική μας υγεία ο κορωνοϊός;

Η δραματική αλλαγή της καθημερινότητάς μας σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη απειλή που προέρχεται από την επέλαση της πανδημίας, ενδέχεται να προκαλέσουν σε πολλούς ανθρώπους έντονα και αρνητικά συναισθήματα όπως: 

Φόβο και άγχος. Είναι πολύ σύνηθες να υπάρχει ανησυχία και φόβος για πιθανή εκδήλωση της ασθένειας και τη μετάδοσή της, καθώς και για τη βαρύτητα και την έκβασή της. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν προβλήματα στον ύπνο ή ακόμα και στην εκτέλεση καθημερινών οικιακών εργασιών και ενδέχεται επίσης κάποιοι να αυξήσουν την κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα. 

Θλίψη και ανία. Η διακοπή της εργασίας και των δραστηριοτήτων που δίνουν νόημα στη ζωή του καθενός μας και η έλλειψη επαφής με άλλους ανθρώπους διαταράσσουν σημαντικά την καθημερινότητά μας, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη διάθεση και πλήξη. 

Θύμος και εκνευρισμός. Η δραματική αλλαγή της καθημερινότητας, η απομόνωση και η έλλειψη διαπροσωπικής επαφής με αγαπημένα πρόσωπα, η διακοπή της εργασίας, η διακοπή της διασκέδασης και της ψυχαγωγίας σε χώρους αναψυχής, ενδέχεται να οδηγήσουν σε μια αίσθηση περιορισμού της προσωπικής ελευθερίας και σε συναισθήματα θυμού. 

Η αντίδραση του κάθε ατόμου επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως η προσωπικότητα, το μικροπεριβάλλον του (οικογένεια – φίλοι) και η κοινότητα μέσα στην οποία ζει. Οι ομάδες πληθυσμού που φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο και να εμφανίζουν εντονότερες εκδηλώσεις στρες είναι: 

1. Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας ή άτομα που έχουν κάποια χρόνια νόσο και παρουσιάζουν αυξημένη πιθανότητα να νοσήσουν σοβαρά με τον COVID-19. 
2. Τα παιδιά και οι έφηβοι. 
3. Οι επαγγελματίες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης του ιού, όπως γιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό. 
4. Άτομα που πάσχουν ήδη από κάποια ψυχιατρική διαταραχή. 

Τρόποι διαφύλαξης της ψυχικής υγείας 

1. Σωστή πληροφόρηση για τον ιό από έγκυρες πηγές και περιορισμός της έκθεσης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η επαναλαμβανόμενη και ασταμάτητη έκθεση στην ενημέρωση (τηλεόραση, ραδιόφωνο, διαδίκτυο, μέσα κοινωνικής δικτύωσης) αυξάνει τα επίπεδα άγχους και δυσφορίας. Μπορεί επίσης να αποτελέσει πηγή παραπληροφόρησης. 
2. Διατήρηση της επικοινωνίας με τους σημαντικούς ανθρώπους και των κοινωνικών επαφών με τη βοήθεια των μέσων τεχνολογίας. Για τους περισσότερους ανθρώπους είναι ανακουφιστικό όταν μπορούν να μιλήσουν για τις ανησυχίες τους με φίλους ή με την οικογένειά τους και να μοιραστούν τα συναισθήματά τους. Η επικοινωνία μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για την προστασία της ψυχικής υγείας του ατόμου και ακόμα περισσότερο στις σημερινές δύσκολες συνθήκες. 
3. Διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Με τον όρο υγιεινός τρόπος ζωής αναφερόμαστε στο τρίπτυχο διατροφή, άσκηση και ύπνος. Σε συνθήκες περιορισμού υπάρχει ο κίνδυνος το άτομο να παραιτηθεί από οποιαδήποτε προσπάθεια να ακολουθήσει κάποιες υγιεινές συνήθειες στην καθημερινότητά του. 

Η σωστή διατροφή που ακολουθεί τις οδηγίες των γιατρών και των διατροφολόγων είναι σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει θετικά την ψυχική μας υγεία. Η άσκηση ξέρουμε ότι μειώνει τα επίπεδα του στρες και δημιουργεί ένα αίσθημα ευεξίας στο άτομο. Ο ύπνος τέλος συμβάλλει σημαντικά στην καλή ψυχική και σωματική λειτουργία και είναι πολύ βοηθητικό να ακολουθείται ένα σταθερό ωράριο ύπνου ανεξάρτητα από τις δραστηριότητες της επόμενης ημέρας. 

1. Οργάνωση της ημέρας και διαχείριση του χρόνου. Είναι σημαντικό να έχουμε στην καθημερινότητά μας δραστηριότητες που μας προσφέρουν ευχαρίστηση και ικανοποίηση. Υπάρχουν πολλές δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιηθούν εντός του σπιτιού όπως η ανάγνωση ενός βιβλίου, η παρακολούθηση μιας ταινίας, οι χειροτεχνίες, η παρακολούθηση ενός εκπαιδευτικού προγράμματος κ.ά. 

Προτείνεται επίσης να δημιουργηθεί και να διατηρηθεί μια καθημερινή ρουτίνα χωρίς ωστόσο απαιτητικό και αγχώδη τρόπο, καθώς αυτό μπορεί να συμβάλλει σε ένα αίσθημα ασφάλειας και τάξης. 

1. Τέλος είναι ιδιαίτερα βοηθητικό να αναγνωρίζει κανείς και να αποδέχεται τα συναισθήματά του και να επιτρέπει στον εαυτό του να αισθανθεί θλίψη, φόβο ή οποιοδήποτε αρνητικό συναίσθημα χωρίς να ξεχνάει ότι έχει τις δυνάμεις για να ανταπεξέλθει, όπως και σε άλλες δύσκολες στιγμές της ζωής του. Στις περιπτώσεις ωστόσο που τα αρνητικά συναισθήματά του άγχους και της θλίψης είναι επίμονα, τότε χρειάζεται το άτομο να αναζητήσει ψυχολογική στήριξη. 

Ειδικά για τα παιδιά και τους εφήβους χρειάζεται να εστιάσουμε στις ιδιαίτερες ανάγκες των ηλικιακών αυτών ομάδων και να κάνουμε τα ακόλουθα: 

1. Προστατεύουμε τα παιδιά και τους εφήβους από την υπερβολική έκθεση σε ειδήσεις, εικόνες και πληροφορίες σχετικά με την πανδημία COVID-19. 
2. Ωστόσο ενημερώνουμε τα παιδιά και τους εφήβους με σύντονο για την ηλικία τους τρόπο σχετικά με τα πραγματικά γεγονότα. Χρειάζεται να εξηγηθούν σε απλή και κατανοητή γλώσσα σύνθετες έννοιες, αλλά κυρίως η αναγκαιότητα της επιβολής μέτρων περιοριστικών της ελευθερίας του. 
3. Ενθαρρύνουμε το παιχνίδι και διευκολύνουμε τα παιδιά να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους και να διαχειριστούν τον ελεύθερο χρόνο τους. Είναι σημαντική η αναζήτηση κάποιων δραστηριοτήτων με εκπαιδευτικό χαρακτήρα για τα παιδιά, χωρίς όμως να προσπαθούμε να υποκαταστήσουμε το σχολικό πρόγραμμα. 
4. Βοηθάμε τα παιδιά να βρουν αποτελεσματικούς τρόπους να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, όπως το άγχος ή το φόβο. Κάποιες φορές μπορεί το παιχνίδι ή η ζωγραφική να διευκολύνουν τη διαδικασία αυτή. Τα παιδιά αισθάνονται ανακουφισμένα όταν εκφράζουν και μοιράζονται τα συναισθήματά τους σε ένα ασφαλές και προστατευμένο περιβάλλον. 
5. Προσφέρουμε στα παιδιά μι προοπτική για το μέλλον, εξηγώντας τους ότι οι επιδημίες έχουν μια αρχή, μια μέση και ένα τέλος. 
6. Επίσης ισχύουν για τα παιδιά και τους εφήβους αυτά που ισχύουν και για τους ενήλικες σχετικά με τη διαμόρφωση μιας νέας καθημερινής ρουτίνας, την ισορροπημένη διατροφή, τον ύπνο και την άσκηση. 
7. Επιπλέον είναι σημαντικό να διατηρήσει το παιδί τις φιλικές του σχέσεις μέσω των εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας. 
8. Τέλος να μη ξεχνάμε ότι ο γονέας λειτουργεί ως πρότυπο για το παιδί. Αυτό σημαίνει ότι ο γονέας που παραμένει ήρεμος και ψύχραιμος και φροντίζει για την ατομική του υγεία, θα λειτουργήσει ως παράδειγμα προς μίμηση για τα παιδιά.