Η ομάδα που μελετά τη μικροβιακή “εργαλειοθήκη” της φύσης

12:41 μ.μ. - Δευτέρα, 3 Αυγούστου 2020
12:08 μ.μ. - Δευ, 03/41/2020
Image: Η ομάδα που μελετά τη μικροβιακή “εργαλειοθήκη” της φύσης

Επικεφαλής της ομάδας ο καθηγητής Παναγιώτης Σαρρής

Τη μικροβιακή “εργαλειοθήκη” της φύσης μελετά η ομάδα Μικροβιολογίας του τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Ινστιτούτου Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, που έδωσε στην δημοσιότητα πρόσφατα μία εργασία της (preprint), σχετικά με την απομόνωση και την μελέτη μικροοργανισμών που έχουν την δυνατότητα να παράγουν χρήσιμες χημικές ενώσεις για μελλοντική χρήση σε διάφορους επιστημονικούς τομείς όπως αυτούς της φαρμακολογίας και της Αγροβιοτεχνολογίας.

Ο επικεφαλής της ομάδας, καθηγητής Παναγιώτης Σαρρής αναφέρει στην «Π» ότι “η μεγάλη ποικιλία των μικροοργανισμών στην φύση αποτελεί μια μοναδική πηγή προϊόντων και ιδιοτήτων ποικίλου ενδιαφέροντος, για έρευνα και εφαρμογές σε διάφορα πεδία.

hxonews

Η επιστημονική ομάδα μελετά τη μικροβιακή “εργαλειοθήκη” της φύσης

Είναι γεγονός ότι μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό του μικροβιακού πλούτου του πλανήτη μας, έχει έως σήμερα απομονωθεί και μελετηθεί, ως προς την δυνατότητα παραγωγής χρήσιμων ενώσεων. Αυτό ισχυροποιεί το ενδεχόμενο ανακάλυψης νέων -ή και παραλλαγές γνωστών- μικροοργανισμών, που παράγουν σημαντικές χημικές ενώσεις με πιθανές χρήσεις τόσο στην επιστήμη της φαρμακολογίας, όσο και στον τομέα παραγωγής τροφίμων, στην βιοτεχνολογία, και αλλού. Είναι γνωστό εξάλλου, ότι ένας μεγάλος αριθμός από φαρμακευτικές και άλλες ενώσεις που χρησιμοποιούνται σήμερα ευρέως την Ιατρική, την Βιοτεχνολογία τροφίμων, την Κοσμετολογία, την Αγροδιατροφή, κ.α. προέρχονται από μικροοργανισμούς. Ένα σημαντικό παράδειγμα τέτοιων ουσιών είναι τα αντιβιοτικά, τα οποία σχεδόν στο σύνολο τους παράγονται από μικρόβια.

Οι μικροοργανισμοί στην φύση βρίσκονται παντού. Κατακλύζουν το έδαφος, τους ωκεανούς, την ατμόσφαιρα, ακόμη και το σώμα μας, αποτελώντας τις πιο άφθονες μορφές ζωής στη Γη. Ωστόσο, το 99% των μικροβίων του πλανήτη παραμένουν άγνωστα σε εμάς τους επιστήμονες, και για αυτό συνηθίζουμε να χαρακτηρίζουμε το σύνολο των μικροοργανισμών ως τη «μικροβιακή σκοτεινή ύλη».

Ο κος Σαρρής συνεχίζει τονίζοντας ότι ο μικροβιακός πλούτος της χώρας μας θα έπρεπε να αποτελεί τμήμα του εθνικού μας πλούτου. Ενώ ο μικροβιακός πλούτος την Κρήτης (τουλάχιστον ο χερσαίος), είναι έως σήμερα ελάχιστα μελετημένος.

Συνεχίζει επισημαίνοντας: «Είναι εκπληκτικό αν σκεφτεί κανείς ότι δεν υπάρχει περιβάλλον στον πλανήτη που να μην κατοικείται από μικρόβια, όσο αντίξοες και είναι οι συνθήκες του. Αυτό σημαίνει ότι οι μικροοργανισμοί που το αποικίζουν έχουν αναπτύξει τους μηχανισμούς εκείνους που τους επιτρέπου να ζουν και να εξασφαλίζουν την τροφή τους σε ακραίες συνθήκες. Η αποκάλυψη των γενετικών μυστικών αυτών των μικροβίων όχι μόνο θα έχει ανυπολόγιστη επιστημονική αξία, αλλά υπόσχεται πολύ σημαντικές πρακτικές εφαρμογές τόσο στην Ιατρική όσο και σε διάφορα πεδία της Βιοτεχνολογίας και Αγροβιοτεχνολογίας, π.χ. με την ανακάλυψη μικροβίων που συνθέτουν άγνωστα μέχρι σήμερα ένζυμα με πρωτόγνωρες ιδιότητες, ή που θα συμβάλουν στην αντοχή των φυτικών οργανισμών στο βιοτικό και αβιοτικό στρες.

Με την ομάδα μου και τους συνεργάτες μου μελετήσαμε την ποικιλότητα των μικροοργανισμών που ζουν στους ιστούς διαφόρων αλόφυτων (όπως π.χ. ο Κρίταμος). Τα αλόφυτα είναι φυτικοί οργανισμοί που έχουν την ιδιότητα να επιβιώνουν σε αντίξοα  περιβάλλοντα υψηλής αλατότητας και ξηρασίας. Τα ερωτήματα μας ήταν πολλά, για παράδειγμα ποιοι μικροοργανισμοί απαντώνται στους ιστούς των αλόφυτων, αν αυτοί οι μικροοργανισμοί συμβάλουν στην ικανότητα των αλόφυτων να αντέχουν το αλάτι, αν έχουν την δυνατότητα παραγωγής αντιμικροβιακών ενώσεων για παθογόνα των φυτών και του ανθρώπου, αν παράγουν ένζυμα Βιοτεχνολογικού ενδιαφέροντος, κ.α.

Τα αποτελέσματα της μελέτης μας ήταν πραγματικά πολύ ενδιαφέροντα. Μία εκ των ιδιοτήτων που φαίνεται ότι έχουν οι μικροοργανισμοί που απομονώσαμε είναι η συμβολή τους στην αντοχή των αλόφυτων στην υψηλή αλατότητα. Η ιδιότητα τους αυτή θα μπορούσε στο μέλλον να χρησιμοποιηθεί στα καλλιεργούμενα φυτικά ήδη, ιδιαίτερα την στιγμή που η κλιματική αλλαγή έχει οδηγήσει στην αύξηση της αλατότητας των υδάτων άρδευσης σε πολλά μέρη του κόσμου.

Επίσης, από ένα πολύ μικρό αριθμό στελεχών της συλλογής που έχουμε έως τώρα αλληλουχίσει το συνολικό τους γονιδίωμα, ανακαλύψαμε τρία νέα είδη βακτηρίων. Οι μικροοργανισμοί αυτοί δεν έχουν απομονωθεί ούτε μελετηθεί ποτέ στο παρελθόν, πουθενά στον κόσμο και που φαίνεται ότι παράγουν ενώσεις με πολύ ισχυρές αντιμικροβιακές ιδιότητες. Αυτό το αποτέλεσμα είναι πολύ ελπιδοφόρο όσον αφορά στην ανακάλυψη και στην μελέτη νέων μικροοργανισμών με επιθυμητές ιδιότητες.

Από αυτή την προκαταρκτική μελέτη μας, προέκυψε επίσης μία συλλογή από περίπου 350 στελέχη μικροβίων τα οποία αποτελούν παρακαταθήκη για μελλοντικές ερευνητικές εργασίες για την απομόνωση και μελέτη ενζύμων και διάφορων χημικών ενώσεων ενδιαφέροντος στην Ιατρική φαρμακολογία αλλά και στην Αγροβιοτεχνολογία.

Η εργασία αυτή πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το ΙΜΒΒ-ΙΤΕ, το  Τμήμα Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου του Exeter της Μ. Βρετανίας (όπου ο κος Σαρρής είναι επίτιμος καθηγητής Μικροβιολογίας), με το Πανεπιστήμιο της Catania στην Ιταλία και με το εργαστήριο Μυκητολογίας του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ στο Ηράκλειο με υπεύθυνο τον Δρ Μανώλη Μαρκάκη.

patris.gr