Λεμονάκης: Ακατάλληλο για πότισμα το νερό της Μαλαύρας – Σοκ από τις μετρήσεις στα 4.700 η αγωγιμότητα

Η πιο δύσκολη χρονιά των τελευταίων δεκαετιών

Η φετινή αρδευτική περίοδος στην Ιεράπετρα εξελίσσεται, κατά τον χημικό Αντώνη Λεμονάκη, στη δυσκολότερη των τελευταίων δεκαετιών. Μιλώντας στην πρωινή εκπομπή «Καλημέρα Λασίθι» του Ηχώ 99,8, ο υπεύθυνος του εδαφολογικού εργαστηρίου της Rijk Zwaan εξήγησε ότι για πρώτη φορά από το 1997 –χρονιά από την οποία υπάρχουν συστηματικά δεδομένα– η αγωγιμότητα του νερού στο φράγμα αυξήθηκε ήδη από τον Φεβρουάριο, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο. «Κάτι τέτοιο δεν έχει ξανασυμβεί», υπογράμμισε, σημειώνοντας ότι η τάση αυτή προμηνύει ένα καλοκαίρι εξαιρετικά οριακό για τις καλλιέργειες θερμοκηπίου.

Τρεις λόγοι πίσω από τη δραματική επιδείνωση

Η κλιματική συγκυρία είναι ο πρώτος και σημαντικότερος παράγοντας. Ο ποταμός Σαρακίνας, που άλλοτε τροφοδοτούσε το φράγμα με εξαιρετικής ποιότητας νερό, δεν κατέβασε ούτε σταγόνα όλο τον χειμώνα· ο Καλαμαυκιανός, δεύτερος βασικός τροφοδότης, είναι άγνωστο πόσο συνέβαλε, μιας και οι μετρήσεις δεν κατέγραψαν αξιόλογες ροές.

Το κενό αυτό προσπάθησαν να καλύψουν οι γεωτρήσεις του Μύρτου, με αγωγιμότητα κοντά στα 1.200 μS/cm· ωστόσο το νερό τους αναμειγνύεται με εκείνο της Μαλαύρας, που πλέον –όπως είπε χαρακτηριστικά– «σοκάρει», με αγωγιμότητα 4.700 μS/cm, καταστρέφοντας τη συνολική ποιότητα του ταμιευτήρα.

Ο τρίτος παράγοντας είναι η κατανάλωση. Οι χειμερινές καλλιέργειες συνεχίζουν σε αρκετές περιοχές, ενώ ήδη έχουν ξεκινήσει οι καλοκαιρινές φυτεύσεις, κυρίως αγγουριού. Σε λίγες ημέρες θα ξεκινήσει και το πότισμα των ελαιώνων, αυξάνοντας ακόμη περισσότερο τη ζήτηση.

Το θερμοκήπιο δεν συγχωρεί: τα άλατα μένουν για χρόνια

Ο Λεμονάκης εξήγησε τι σημαίνουν πρακτικά οι αριθμοί. Στα θερμοκήπια, τα άλατα δεν ξεπλένονται ποτέ πλήρως· συσσωρεύονται στο ριζικό σύστημα και μπορούν να ταλαιπωρούν την ίδια καλλιέργεια πέντε χρόνια μετά. Η φετινή στάθμη του φράγματος, περίπου 3 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, πέφτει καθημερινά, ενώ η ποιότητα του νερού χειροτερεύει.

Το πρώτο «θύμα» της αλατότητας, όπως είπε, θα είναι η πιπεριά στην αρχή της νέας καλλιεργητικής περιόδου. Τα εμβολιασμένα φυτά ντομάτας ενδεχομένως να αντέξουν περισσότερο, όμως ούτε εκείνοι οι παραγωγοί μπορούν να ρισκάρουν.

Ιδιωτικές λύσεις με υψηλό κόστος

Πολλοί παραγωγοί έχουν στραφεί στην εγκατάσταση μικρών μονάδων αντίστροφης όσμωσης. Το νερό που παράγεται μ’ αυτόν τον τρόπο, κοστίζει –κατά τον κ. Λεμονάκη– 70–80 λεπτά το κυβικό, έναντι 40–50 λεπτών μιας μεγάλης μονάδας. Παρ’ όλα αυτά, επιλέγουν να πληρώσουν για να εξασφαλίσουν νερό άρδευσης, αντί να ρισκάρουν τη ζημιά. Στο ήδη επιβαρυμένο κόστος προστίθενται τα σκευάσματα και οι βιοδιεγέρτες που απαιτούνται για να μπορέσουν τα φυτά να απορροφήσουν θρεπτικά συστατικά μέσα σε ένα αλατούχο περιβάλλον. Όπως τόνισε, αυτό συνεπάγεται μειωμένη απόδοση, χαμηλότερη ποιότητα και λιγότερο καθαρό εισόδημα για τον αγρότη.

Πηγάδια, δεξαμενές και χαμένες σταγόνες

Ο Αντώνης Λεμονάκης στάθηκε ιδιαίτερα στις δυνατότητες μικρής κλίμακας. Οι ιδιωτικές ομβροδεξαμενές που υπάρχουν σε πολλά θερμοκήπια της περιοχής, μαζεύουν πάνω από 1 εκατομμύριο κυβικά νερού κάθε χρονιά, και αυτό σώζει πολλές καλλιέργειες. Παρόμοια σημασία αποδίδει στα παλιά πηγάδια, πολλά από τα οποία είναι ανενεργά αλλά μπορούν να αξιοποιηθούν, αρκεί να ελεγχθούν με άντληση και χημική ανάλυση.

Επιπλέον, πρότεινε ένα επιδοτούμενο πρόγραμμα 50% για την κατασκευή μικρών δεξαμενών συλλογής νερού. Όπως είπε χαρακτηριστικά: «Στο Κεντρί, η τελευταία βροχή έφερε 30 πόντους νερό το οποίο πήγε στη θάλασσα, ενώ εμείς διψάμε».

Ο χρόνος κυλά και ο σχεδιασμός απουσιάζει

Η προσαγωγός διώρυγα του Μύρτου ξεκίνησε, αλλά ακόμη και αν είχε ολοκληρωθεί δεν θα μας έσωζε φέτος, γιατί δεν είχαμε καθόλου βροχές. Ένα δεύτερο φράγμα στην Ιεράπετρα είναι αναγκαίο, όμως, όπως προειδοποίησε, τέτοια έργα θέλουν πολλά χρόνια. Την ίδια στιγμή, η Ανατολική Κρήτη, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, βρίσκεται στα «κόκκινα» όσον αφορά την ερημοποίηση. «Ο σωστός σχεδιασμός πρέπει να γίνεται όταν έχουμε ακόμη νερό, όχι όταν έχουμε φτάσει στο μηδέν και προσπαθούμε να σώσουμε ό,τι σώζεται», είπε.

Η μόνη ελπίδα: Βροχές από Σεπτέμβρη

Κλείνοντας τη συνέντευξή του, ευχήθηκε «να ξεκινήσουν οι βροχές από Σεπτέμβρη» για να κερδηθεί χρόνος και να μην χαθεί η κύρια καλλιέργεια της Ιεράπετρας.