Οι «σπασμένοι κρίκοι» της παραγωγής τροφίμων

2:19 μ.μ. - Πέμπτη, 25 Φεβρουαρίου 2021
02:02 μ.μ. - Πέμ, 25/19/2021
Image: Οι «σπασμένοι κρίκοι» της παραγωγής τροφίμων

Κυκλώματα εμπορίας ανθρώπων συνεχίζουν να φέρνουν υπερκέρδη για μια χούφτα μεγάλες εταιρείες του αγροδιατροφικού τομέα με πρακτικές δουλοπαροικίας, παράνομη απασχόληση και εκμετάλλευση εργατών γης από μεσάζοντες

Τι σχέση έχει η εφοδιαστική αλυσίδα των τροφίμων με τις αόρατες ή πραγματικές αλυσίδες της καταναγκαστικής εργασίας; Πώς η αγροτική εκμετάλλευση της γης και των φυσικών πόρων επιτρέπει μέχρι σήμερα μορφές εκμετάλλευσης ανθρώπων που μας γυρίζουν αιώνες πίσω, στο σύστημα της δουλοπαροικίας; Πώς η περιβόητη ιχνηλασιμότητα των αγροτικών προϊόντων, που παρακολουθεί τη διαδρομή τους από το χωράφι στο ράφι, εξακολουθεί να έχει μυωπία σε φαινόμενα εργοδοτικής βίας και παραβατικότητας, που ξεκινούν από εξευτελιστικά και απλήρωτα μεροκάματα και φτάνουν σε πυροβολισμούς, ξυλοδαρμούς, ακόμα και θανάτους εργατών γης;

Τι κοινό έχουν τα σταφύλια της ισπανικής Μούρθια, του «οπωρώνα της Ευρώπης» όπως αποκαλείται, οι φράουλες της Μανωλάδας, οι ντομάτες και τα σπαράγγια της ιταλικής Απουλίας με κυκλώματα εμπορίας ανθρώπων και πώς όλα αυτά μεταφράζονται σε υπερκέρδη για μια χούφτα μεγάλες εταιρείες του αγροδιατροφικού τομέα; Υπάρχουν νομικές ασφαλιστικές δικλίδες και ελεγκτικοί μηχανισμοί που να προστατεύουν τα δικαιώματα των εργατών γης, όσο και τα συμφέροντα παραγωγών και των καταναλωτών, και να μην επιτρέπουν το σαφάρι ανθρώπων στο όνομα του «ράλι των χαμηλών τιμών» μεταξύ των υπεραγορών τροφίμων;

Σε αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει νέα μεγάλη έρευνα που έγινε σε Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα από την ιταλική περιβαλλοντική οργάνωση Terra!, με τη συμμετοχή δημοσιογράφων και ερευνητών από τις τρεις χώρες. Το πλήρες κείμενο της έκθεσης με τίτλο «Ε(U)xploitation» (Ευρω-εκμετάλλευση), 80 σελίδες με ρεπορτάζ, υπομνήματα, πίνακες και φωτογραφίες, βρίσκεται αναρτημένο στη σελίδα www.associazioneterra.it/ στα ιταλικά και τα αγγλικά, ενώ το ελληνικό κομμάτι της έρευνας υπογράφει ο δημοσιογράφος-ερευνητής Αποστόλης Φωτιάδης.

O υπότιτλος της έκθεσης αναφέρεται στο φαινόμενο του «caporalato», που στα ελληνικά μπορεί να αποδοθεί περιφραστικά ως η παράνομη απασχόληση και εκμετάλλευση εργατών γης από μεσάζοντες. Πρόκειται για μια μορφή επιβίωσης της φιγούρας του επιστάτη με το μαστίγιο στις φυτείες των τσιφλικάδων, πρακτική που μολονότι διώκεται ποινικά είναι τόσο διαδεδομένη και άρρηκτα συνδεδεμένη με τα κυκλώματα της ιταλικής «αγρο-μαφίας» που σε πρόσφατη έρευνα του ιταλικού Κοινοβουλίου υπολογίστηκε ότι το 1/4 του αγροτικού δυναμικού της χώρας εργάζεται σε συνθήκες «caporalato». Ο,τι πιο κοντινό έχουμε στην Ελλάδα στη δομή του caporalato αποτυπώθηκε στους επιστάτες στα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας, που το 2013 πυροβόλησαν κατά εργατών από το Μπανγκλαντές, για να πέσουν στα μαλακά από την ελληνική νομοθεσία, υπόθεση που οδήγησε στην καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για εμπορία ανθρώπων και εξαναγκαστική εργασία.

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες, όσο και ανησυχητικές επισημάνσεις της έρευνας είναι ότι η Ελλάδα παραμένει μία από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες που δεν έχουν ακόμα επικυρώσει τη Σύμβαση 129 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για τις Επιθεωρήσεις Εργασίας στον Αγροτικό Τομέα, που εισήχθη το 1969 και επισημοποιήθηκε το 1970. Η επικύρωση της σύμβασης θα κάλυπτε ένα μεγάλο κενό της εργατικής νομοθεσίας στην Ελλάδα και θα βοηθούσε σημαντικά στην καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας στη γεωργία, ανάγκη που τέθηκε επιτακτικά με την τελευταία μελέτη αξιολόγησης της ΔΟΕ το 2018, με τη συμμετοχή του τότε γενικού γραμματέα του ΣΕΠΕ Π. Κορφιάτη. Μολονότι η ΔΟΕ τονίζει ότι η Ελλάδα όφειλε να έχει επικυρώσει τη σύμβαση ώς το τέλος του έτους και μολονότι ο Π. Κορφιάτης λέει στον ερευνητή της Terra! ότι η σύμβαση ήταν έτοιμη να υπογραφεί πριν λήξει η θητεία του, αυτό μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει.

efsyn.gr