Στον Ηχώ 99,8 ο ναύαρχος εν αποστρατεία Στέλιος Φενέκος, ο οποίος ανέλυσε διεξοδικά τις γεωπολιτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, τις σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ, τις μεταναστευτικές ροές που πιέζουν τα ελληνικά νησιά, αλλά και τις ενέργειες της χώρας μας απέναντι σε Λιβύη και Τουρκία
Στην πρωινή εκπομπή του Ηχώ 99,8 «Καλημέρα Λασίθι», φιλοξενήθηκε ο ναύαρχος εν αποστρατεία Στέλιος Φενέκος, ο οποίος ανέλυσε διεξοδικά τις γεωπολιτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, τις σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ, τις μεταναστευτικές ροές που πιέζουν τα ελληνικά νησιά, αλλά και τις ενέργειες της χώρας μας απέναντι σε Λιβύη και Τουρκία. Ο κ. Φενέκος τόνισε επανειλημμένα την ανάγκη νηφάλιας στρατηγικής, ξεκάθαρων νομικών βημάτων και ουσιαστικής διπλωματίας, ασκώντας παράλληλα κριτική στη χλιαρή στάση της διεθνούς κοινότητας.
Ο ανταγωνισμός Τουρκίας – Ισραήλ και τα εργαλεία της Άγκυρας
Ο Στέλιος Φενέκος χαρακτήρισε «πόλεμο κυριαρχίας» την αντιπαράθεση ανάμεσα στην Τουρκία και το Ισραήλ για την περιφερειακή πρωτοκαθεδρία. Όπως εξήγησε, η Τουρκία επιδιώκει να ενισχύσει τον ρόλο της με τρία κύρια εργαλεία: την επίκληση της Οθωμανικής ιστορίας, την επιρροή της στον αραβικό κόσμο και την προβολή της τουρκμενικής – ουρανοτουρκικής παράδοσης. Μέσα από αυτό το τρίπτυχο, επιχειρεί να ενοποιήσει τον μουσουλμανικό κόσμο υπό την «ομπρέλα του Ισλάμ» και να εμφανιστεί ως υπερασπιστής της Παλαιστίνης.
Ο ναύαρχος σημείωσε ότι η Άγκυρα προσπαθεί να αξιοποιήσει το παλαιστινιακό ζήτημα και την ανθρωπιστική κρίση για να παρουσιαστεί ως δύναμη-προστάτιδα, ενισχύοντας παράλληλα τη στρατηγική της σχέση με τη Ρωσία.
Η στρατηγική του Ισραήλ και οι αντιδράσεις του αραβικού κόσμου
Αναφερόμενος στο Ισραήλ, ο κ. Φενέκος τόνισε ότι οι επιχειρήσεις που εξαπέλυσε σε διάστημα 72 ωρών σε έξι χώρες (Παλαιστίνη, Κατάρ, Λίβανο, Συρία, Ιορδανία και Υεμένη) αποτελούν σαφείς παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου. Υπενθύμισε ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης έχει ήδη εκδώσει προσωρινά μέτρα, ενώ το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει προχωρήσει σε εντάλματα, χωρίς όμως να υπάρχει ουσιαστικός μηχανισμός εφαρμογής. «Με την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ, το Ισραήλ συνεχίζει τις δράσεις του χωρίς συνέπειες», σημείωσε.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στις «χλιαρές» αντιδράσεις του αραβικού κόσμου, οι οποίες περιορίζονται σε δηλώσεις και δεν συνοδεύονται από ουσιαστικές ενέργειες. «Ακόμη και χώρες όπως το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία δείχνουν να αποδέχονται, σε κάποιο βαθμό, τα ισραηλινά πλήγματα, θέτοντας απλώς κάποια όρια ανοχής», ανέφερε, προσθέτοντας ότι οι συμφωνίες αυτών των χωρών με τις ΗΠΑ για αμυντική συνεργασία και ανταλλαγή τεχνολογίας λειτουργούν αποτρεπτικά απέναντι σε μια πιο δυναμική στάση κατά του Ισραήλ.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η στρατηγική εκτοπισμού των Παλαιστινίων
Ο Στέλιος Φενέκος στάθηκε ιδιαίτερα στα ζητήματα ανθρωπιστικού δικαίου, υπενθυμίζοντας ότι οι συνθήκες της Γενεύης και τα σχετικά πρωτόκολλα θα έπρεπε να αποτελούν «το ευαγγέλιο» όλων. «Δεν μπορούμε να αφήνουμε συμφωνίες με ανθρωπιστικό χαρακτήρα να παραγκωνίζονται από διπλωματικούς ελιγμούς», τόνισε.
Αναφερόμενος στις δηλώσεις ισραηλινών αξιωματούχων, σχολίασε ότι «η λογική της συλλογικής ευθύνης, που χαρακτηρίζει όλους τους Παλαιστίνιους ως τρομοκράτες, σε συνδυασμό με συζητήσεις για τα “φιλέτα” της Γάζας, αποκαλύπτει μία στρατηγική εκτοπισμού των Παλαιστινίων ώστε να μη δημιουργηθεί ποτέ παλαιστινιακό κράτος».
Οι μεταναστευτικές ροές και η πίεση στα νησιά
Μεταφέροντας τη συζήτηση στη χώρα μας, ο ναύαρχος σχολίασε την ασφυκτική πίεση που δέχονται τα ελληνικά νησιά από τις μεταναστευτικές ροές. «Φτάνουμε να υποδεχόμαστε χίλια άτομα την ημέρα, χωρίς υποδομές και χωρίς δομές προσωρινής φιλοξενίας», είπε χαρακτηριστικά.
Επισήμανε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μεταθέτει το πρόβλημα μόνο σε χώρες πρώτης γραμμής, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Μάλτα, ενώ οι υπόλοιπες κλείνουν τα αυτιά τους. Ζήτησε πιο σκληρή στάση από την Ελλάδα στην ΕΕ και πρότεινε τη δημιουργία «συνορεύουσας ζώνης» έως 24 μίλια, όπου –σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο– μπορεί να γίνει προληπτικός έλεγχος και αποτροπή παράνομης εισόδου, χωρίς αυτό να θεωρείται «push back».
Ο κ. Φενέκος τόνισε ότι το λιμενικό έχει εξαντληθεί, τόσο λόγω της υποστελέχωσης όσο και της έλλειψης υλικοτεχνικής υποδομής, και πρότεινε ενίσχυση της ακτοφυλακής, η οποία θα μπορούσε να λειτουργεί ως ενδιάμεσο σώμα μεταξύ λιμενικού και πολεμικού ναυτικού, με ευρύτερες αρμοδιότητες στο Αιγαίο.
Οι ενεργειακές εξελίξεις και το τουρκολιβυκό μνημόνιο
Σχετικά με τις έρευνες υδρογονανθράκων και τις εμπλοκές με τη Λιβύη, ο κ. Φενέκος εμφανίστηκε επικριτικός απέναντι στην εξάρτηση από ιδιωτικές εταιρείες. «Το λάθος δεν είναι να συνεργαστούμε με εταιρείες, αλλά να παρουσιάζουμε ότι αυτές θα λύσουν το πρόβλημα», είπε.
Υπογράμμισε ότι η Ελλάδα πρέπει πρώτα να προβεί σε επίσημη ανακήρυξη της ΑΟΖ, ώστε να έχει ξεκάθαρη νομική βάση. «Η Λιβύη μιλά για ΑΟΖ, εμείς μιλάμε ακόμη για υφαλοκρηπίδα. Αυτό είναι αδυναμία. Η ανακήρυξη ΑΟΖ στη μέση γραμμή θα μας δώσει δικαιοδοσίες και θα ακυρώσει τα επιχειρήματα των άλλων πλευρών», ανέφερε.
Πρότεινε, μάλιστα, την προσφυγή στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ώστε να ζητηθεί γνωμοδότηση από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. «Ένα τέτοιο νομικό εργαλείο θα μας έδινε τη δυνατότητα να κινηθούμε δυναμικά, τόσο σε διπλωματικό όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο», τόνισε, προσθέτοντας ότι μέχρι σήμερα η Ελλάδα δείχνει κατευναστική στάση.
Η διακλαδική άσκηση και οι σχέσεις με την Τουρκία
Αναφερόμενος στη διακλαδική άσκηση που πραγματοποιείται από τον Έβρο έως το Αιγαίο, ο κ. Φενέκος εξέφρασε επιφυλάξεις. «Η χρήση στρατιωτικών δυνάμεων είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να χρησιμοποιείται για εσωτερική κατανάλωση. Πρόκειται για μια άσκηση με μεγάλο κόστος, η οποία γίνεται ως αντίδραση χωρίς να έχει προηγηθεί σοβαρή διπλωματική διαχείριση», ενώ παράλληλα σημείωσε πως όλο αυτό γίνεται από την κυβέρνηση για εσωτερική κατανάλωση.
Σχολίασε επίσης ότι η Τουρκία αναθέτει έρευνες σε περιοχές του Αιγαίου και η απάντηση της Ελλάδας περιορίστηκε σε ρηματική διακοίνωση. «Θα έπρεπε να ενισχύσουμε την ακτοφυλακή ώστε να παρακολουθεί τις κινήσεις και να διαπιστώσουμε αν γίνονται παράνομες έρευνες», ανέφερε, προσθέτοντας ότι τα υποβρύχια και τα ηχοβολιστικά μέσα θα μπορούσαν να επιβεβαιώσουν εάν γίνονται έρευνες στον βυθό.
Όσο για την επικείμενη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο ναύαρχος εκτίμησε ότι δεν θα προκύψει κάτι ουσιαστικό. «Η Τουρκία ενδεχομένως να μη δώσει μεγάλη διάσταση, ώστε να διατηρηθεί ένα καλό κλίμα και να υπάρξει συνάντηση. Ωστόσο, επί της ουσίας, δεν περιμένω κάτι σημαντικό», υπογράμμισε.
Κλείνοντας τη συνέντευξη, ο Στέλιος Φενέκος επεσήμανε ότι η διεθνής κοινότητα δείχνει αδυναμία να αντιδράσει ουσιαστικά στις προκλήσεις της εποχής, από το παλαιστινιακό έως το μεταναστευτικό και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. «Η Ελλάδα πρέπει να στηριχθεί σε σαφή νομικά και διπλωματικά βήματα και να πάψει να πορεύεται με αποσπασματικές κινήσεις ή με λογική κατευνασμού», είπε χαρακτηριστικά.
Ο ίδιος τόνισε ότι η κοινωνία χρειάζεται να ακούει καθαρές φωνές και τεκμηριωμένες προσεγγίσεις, μακριά από την «βομβαρδισμένη» ειδησεογραφία που πολλές φορές δημιουργεί σύγχυση και λανθασμένες εντυπώσεις.
