Ναυάγιο νότια της Χρυσής με 17 νεκρούς πρόσφυγες – Όχι «ατύχημα», αλλά τραγική υπενθύμιση της απουσίας ασφαλών και ανθρώπινων διεξόδων για όσους αναγκάζονται να φύγουν
Η φουσκωτή λέμβος, ημιβυθισμένη και άδεια πια ψυχών, εντοπίστηκε 26 ναυτικά μίλια νότια της Χρυσής, από ένα διερχόμενο φορτηγό με τουρκική σημαία. Όταν το Λιμενικό Σώμα και η Frontex, μαζί με ελικόπτερα και πλοία, έφτασαν στο σημείο — οι 18 είχαν ήδη χάσει τη ζωή τους. Τα δυο πρόσωπα που κατάφεραν να σωθούν μεταφέρθηκαν σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο.
Οι δύο επιζώντες κάνουν λόγο για μια βάρκα που έμεινε ακυβέρνητη, εκτεθειμένη σε κακοκαιρία, χωρίς τροφή, πόσιμο νερό ή σωσίβια. Το κομμάτι της θάλασσας όπου χάθηκαν οι ζωές τους — παγωμένη, απέραντη, αδυσώπητη — δεν έκανε καμία διάκριση μεταξύ ηλικίας, καταγωγής ή πίστης.
Κι όμως: δεν ήταν ούτε ατύχημα, ούτε «μοίρα». Ήταν η ύστατη απόδειξη — ότι για πολλούς, η θάλασσα δεν είναι απλώς θάλασσα, είναι δρόμος, ελπίδα, φυγή. Αλλά και θάνατος, όταν οι συνθήκες είναι απάνθρωπες, τα μέσα ανεπαρκή και η ανθρωπιά φαίνεται να έχει ξεχαστεί.
Οι πρόσφυγες — ψυχές με όνομα, όνειρα, φόβο
Πρόκειται για ανθρώπους που, όπως τόσοι άλλοι, έφυγαν από τόπους εμπόλεμους, φτωχούς, αφιλόξενους. Άνθρωποι που άφησαν πίσω τους σπίτια, οικογένειες, όνειρα — για να κυνηγήσουν ίσως ένα ελάχιστο ψίγμα ελπίδας: ασφάλεια, ένα τόπο να ζήσουν με αξιοπρέπεια, ένα μέλλον χωρίς τρόμο. Για αυτούς, η λέμβος δεν ήταν σκάφος, ήταν σωσίβιο ελπίδας.
Τώρα, έχουν μείνει μόνο χώματα, νερά και προσάναμμα από θυμό και στεναχώρια. Οι 18 που χάθηκαν — δεν πρέπει να είναι απλώς ένας αριθμός. Πρέπει να είναι ένα καμπανάκι, μια κραυγή μέσα στην αδιαφορία, που να θυμίζει: πίσω από κάθε στατιστική, υπάρχει μια ανθρώπινη ζωή, με όνειρα, φόβους, αγωνίες.
Γιατί αυτό δεν μπορεί να επαναληφθεί — και τι πρέπει να κάνουμε
Κάθε φορά που μία λέμβος γίνεται φέρετρο, η κοινωνία, οι πολίτες, οι πολιτικοί, οφείλουν να νιώσουν βαθιά ντροπή. Αλλά δεν αρκεί μόνο. Πρέπει να υπάρξει δράση — έμπρακτη, οργανωμένη, ανθρώπινη.
• Πρώτα, πρέπει να υπάρξουν ασφαλείς, νόμιμοι και αξιοπρεπείς δρόμοι για όσους αναγκάζονται να φύγουν — ώστε να μην αναγκάζονται να στοιβάζονται σε λέμβους θανάτου.
• Δεύτερον, κράτη και διεθνείς οργανισμοί πρέπει να ενισχύσουν τις υποδομές υποδοχής και φιλοξενίας, ειδικά σε περιοχές με μεγάλο μεταναστευτικό/προσφυγικό ρεύμα.
• Τρίτον — και το πιο κρίσιμο — πρέπει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα στη ρίζα του: τις αιτίες που αναγκάζουν ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους: πόλεμο, δυστυχία, φτώχεια, αδικία.
Σκληρά λόγια πολιτικής μόνο δεν αρκούν. Θέλει ανθρωπιά. Θέλει ανταπόκριση. Θέλει ανοιχτές καρδιές και όχι κλειστά σύνορα.
Θύματα του δρόμου προς ελπίδα — όχι απλώς «μετανάστες»
Αυτοί οι 18 δεν ήταν παρά «ψυχές στο κύμα» — που έφυγαν από τόπους όπου η ελπίδα δεν ήταν πια επιλογή, αλλά ανάγκη. Δεν ήταν «κίνδυνος» ή «φορτίο». Ήταν άνθρωποι. Ανθρωποι που πίστεψαν — ή αναγκάστηκαν να πιστέψουν — ότι υπάρχει διέξοδος, δεύτερη ευκαιρία, μέλλον.
Η κοινωνία μας, η Ευρώπη, ο κόσμος: έχουν χρέος να μην αφήσουν αυτό το θανατηφόρο παιχνίδι να συνεχιστεί. Να ανοίξουν δρόμους — όχι για παράνομες, επικίνδυνες διελεύσεις, αλλά για νόμιμη, ασφαλή, ανθρώπινη μετακίνηση. Να προσφέρουν προστασία, όχι φόβο. Κι όταν χάνεται μια ζωή στο κύμα — να μην μένει ως αριθμός, αλλά ως υπόσχεση: να γίνει το τελευταίο τέτοιο ναυάγιο.
