Σχέδια για κεντρική μονάδα στην Κρήτη που θα δέχεται υπολείμματα και από άλλα νησιά – ανησυχίες για επιπτώσεις και οικονομική επιβάρυνση των πολιτών
Στην εκπομπή «Καλημέρα Λασίθι» του Ηχώ 99,8, ο κ. Ζαχαρίας Καλογεράκης, τεχνικός σύμβουλος του ΕΣΔΑΚ, ανέλυσε διεξοδικά την εξέλιξη του εθνικού και περιφερειακού σχεδιασμού για τη διαχείριση απορριμμάτων, θέτοντας στο επίκεντρο την εφαρμογή του στην Κρήτη και, κυρίως, στην Ιεράπετρα. Η τοποθέτησή του ανέδειξε τα προβλήματα, τις καθυστερήσεις, την οικονομική επιβάρυνση των δήμων, αλλά και τη διολίσθηση της αυτοδιοίκησης σε ρόλο εκτελεστικού βραχίονα της κεντρικής διοίκησης.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην Ιεράπετρα και στη μονάδα βιοαποβλήτων, η οποία –αν και έχει κατασκευαστεί και παραληφθεί– δεν λειτουργεί ακόμη. Η μελέτη για τη μονάδα ξεκίνησε την περίοδο 2018-2019, στηριζόμενη σε οικονομικά δεδομένα εκείνης της εποχής, με υπολογισμένο κόστος λειτουργίας περίπου 23 ευρώ ανά τόνο. Σήμερα, λόγω των αυξημένων τιμών ενέργειας και εργασίας, απαιτείται αναθεώρηση των οικονομοτεχνικών παραμέτρων από το Υπουργείο, ώστε να γίνει βιώσιμη η λειτουργία. Η μονάδα προβλέπεται να επεξεργάζεται καφέ κάδο από την ευρύτερη περιοχή –κυρίως Ιεράπετρα, και Σητεία– ενώ δεν αντιμετωπίζει τις ιδιαιτερότητες του νότου, όπως θερμοκηπιακά υπολείμματα πλαστικά και αγροτικά απόβλητα, που δεν μπορούν να ενταχθούν στις προβλεπόμενες ροές χωρίς ειδικές μονάδες.
Για το εργοστάσιο καύσης απορριμμάτων στην Κρήτη ο κ. Καλογεράκης υπογράμμισε ότι, αντίθετα με άλλες χώρες της Ευρώπης όπου η καύση συνοδεύεται από ανταποδοτικότητα (όπως τηλεθέρμανση ή ζεστό νερό), στην Ελλάδα δεν υπάρχει ακόμη θεσμική πρόβλεψη για τέτοιο όφελος. Ενδεικτικά, η μοναδική ελληνική εξαίρεση είναι η Κοζάνη. Στην περίπτωση της Ιεράπετρας –και συνολικά της Κρήτης– η απουσία ανταποδοτικού οφέλους σημαίνει απλώς διπλό κόστος: για τη διαχείριση των σκουπιδιών και για την αγορά ρεύματος.
Αναφορικά με την ανακύκλωση, η κατάσταση χαρακτηρίζεται απογοητευτική. Ο κ. Καλογεράκης σημείωσε ότι τα ποσοστά ανακύκλωσης στην Κρήτη δεν ξεπερνούν το 13%, ενώ η Ελλάδα συνολικά παραμένει στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης. Η αποτυχία αυτή, σε συνδυασμό με τις δεσμεύσεις προς την ΕΕ (10% ταφή ως το 2035), έφερε στο προσκήνιο την επιλογή της καύσης ως «λύση». Το αποτέλεσμα είναι ότι ο σχεδιασμός πλέον περνά στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, αφήνοντας στην αυτοδιοίκηση μόνον γνωμοδοτικό ρόλο.
Στο τοπικό επίπεδο, η Ιεράπετρα βρίσκεται αντιμέτωπη με την ανάγκη αναβάθμισης του Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ), για τον οποίο επικαιροποιήθηκε μελέτη με τη συμμετοχή της δημοτικής αρχής, ώστε να προμηθευτεί νέα μηχανήματα και κοντέινερ. Ωστόσο, οι αλλαγές δεν επαρκούν για να αντισταθμίσουν τη συνολική επιβάρυνση που φέρνει το νέο μοντέλο.
Ο κ. Καλογεράκης έκλεισε με μια κριτική παρατήρηση, αναγνωρίζοντας ότι ήταν λάθος που ο αρχικός σχεδιασμός απέκλεισε την καύση το 2014-2016. Ωστόσο, τόνισε πως η εισαγωγή της καύσης χωρίς ουσιαστικά αντισταθμιστικά οφέλη επιβαρύνει οικονομικά τους πολίτες και μετατρέπει την αυτοδιοίκηση σε εκτελεστή εντολών της κεντρικής διοίκησης.
Η Ιεράπετρα, όπως είπε, βρίσκεται μπροστά σε μια κρίσιμη καμπή. Αν η μετάβαση σε σύγχρονα συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων δεν γίνει με τρόπο δίκαιο και λειτουργικά ανταποδοτικό, το κόστος θα είναι δυσβάσταχτο για τους δημότες, χωρίς ουσιαστική βελτίωση στην καθαριότητα ή την περιβαλλοντική προστασία.
Σύμφωνα με οσα ανέφερε ο κ. Ζαχαρίας Καλογεράκης, στον εθνικό σχεδιασμό περιλαμβάνεται και η δημιουργία ενός κεντρικά χωροθετημένου εργοστασίου καύσης στην Κρήτη. Η μονάδα αυτή ενδέχεται να δέχεται υπολείμματα όχι μόνο από το νησί αλλά και από άλλα νησιά του Αιγαίου, όπως η Ρόδος, η Σαντορίνη και πιθανώς η Κάρπαθος. Η προοπτική αυτή εντείνει τους περιβαλλοντικούς και οικονομικούς προβληματισμούς, ιδιαίτερα κατά τις τουριστικές περιόδους αιχμής, ενώ τίθενται σοβαρά ερωτήματα για τη χωροθέτηση, τη διαχείριση και την επιβάρυνση των τοπικών κοινωνιών.
Ακούστε εδώ την συνέντευξη του κ. Καλογεράκη στον Ηχώ 99,8:
